Hạt Dổi Nếp Rừng Tây Bắc – 1 Lạng

Nếu bạn có lên Tây Bắc và có thưởng thức các món ăn Tây Bắc chắc chắn không thể nào quên được thứ nước chấm từ hạt dổi nướng chín dã với muối trắng thêm chút ớt và vị chua của chanh hay quất cộng thêm mùi thơm đặc trưng của hạt dổi. Các món gà luộc, gà quay, vịt quay,lợn mán quay, lòng lợn xe điếu…hay đặc trưng nhất là món tiết canh không thể không có thứ hạt thần thánh gọi là hạt dổi đó.

Hình như cái thứ hạt đó sinh ra để làm cho món ăn thêm thơm ngon hơn nên đồng bào Tây Bắc trong các bữa tiệc hay đãi khách quý không thể thiếu thứ gia vị này.

Hạt dổi là hạt gì ?

Nhiều người dưới xuôi khi được thưởng thức thứ hạt này chắc chắn sẽ có câu hỏi đó vì vậy chúng tôi xin chia sẻ thông tin cho Quý khách hàng biết thứ hạt này.

Hạt dổi là sản phẩm từ cây dổi cây có thể được trồng hoặc mọc trong rừng già. Các cây dổi thường cho hạt tốt là cây có tuổi đời trên 20 năm thì mới cho thứ hạt thơm phức và không bị hắc.

Cây dổi mọc cao thẳng tắp là loại cây lâu năm. Gỗ dổi cũng là gỗ làm nhà rất tốt

Vỏ quả dổi thường cứng do đó thường quả khô mới tách được hạt ra khỏi vỏ

Hạt dổi có mấy loại

Hạt dổi nếu phân chia có 2 loại cơ bản:

Thứ nhất là hạt dổi tẻ: Đặc trưng là thường hắc hạt cứng, khi nướng hay giã ra dùng thì đắng và không được sử dụng làm gia vị được

Thứ 2 là hạt dổi nếp là nguyên liệu cho gia vị Tây bắc đặc điểm hạt khi nướng nên có mùi thơm và dễ chịu không bị đắng khi làm gia vị.

Hạt dổi nếp tùy vào chất lượng của cây dổi lâu năm mà cho chất lượng khác nhau dù là dổi trồng hay dổi rừng thì cây càng có tuổi đời càng cao càng cho hạt chất lượng vì thế nếu trong nhà đồng bào nào có cây dổi có tuổi đời trên 30 năm được coi là bảo bối có vàng cũng không đổi.

Hạt dổi của cây tuổi đời lâu năm thường thơm và không bị hắc dù chưa nướng và giá bán thường cao.

Khai thác hạt dổi cũng rất kỳ công không phải trèo lên cây để hái như các loại quả thông thường mà vì cây dổi mọc thẳng và cao do đó việc trèo lên để hái hạt dổi là điều nguy hiểm và khó thực hiện nên nhiều nơi thường để hạt dổi rơi tự nhiên khi đã chín già rụng tự nhiên xuống gốc. Những người đi rừng thường nhặt ở dưới gốc cây nhưng nhiều hạt bị hư hỏng do đó họ thường mắc màn hay lưới chắn dưới gốc để hứng thứ hạt được coi là vàng đen Tây Bắc này.

Hạt dổi sau khi thu hái thường được phơi khô và bọc túi bóng có khi bảo bảo được vài ba năm vẫn không bị hư hỏng. Đồng bào thường bọc và gác bếp dùng dần.

Hạt dổi cho chất lượng nhất thường phân bố tại các tỉnh Tây Bắc như Hà Giang, Tuyên Quang, Hòa Bình, Sơn La, Điện Biên…

Hạt dổi vùng Tây Nguyên cũng có nhưng thường là hạt bé và rất hắc không được sử dụng làm gi vị vì vừa bé, hắc lại đắng.

Tác dụng của hạt dổi rừng

Hạt dổi tây bắc gia vị không thể thiếu

Nói đến hạt dổi là nói đến văn hóa ẩm thực Tây Bắc nên tác dụng chính của hạt dổi là sử dụng cho các món ăn truyền thống của đồng bào dân tộc Tây Bắc

Người dân tộc ở Hà Giang hoặc dân tộc thái ở các tỉnh Tây Bắc khác thường lấy hạt dổi rừng làm gia vị cho các món chấm cùng thịt lợn nướng, thịt lợn luộc, vịt, gà nướng, lòng lợn xe điếu hoặc làm gia vị tẩm ướp. Khi đem chế biến hạt dổi thường sẽ được nướng trên than hoa cho dậy mùi thơm, sau đó đem giã nát nhỏ như hạt tiêu.

Nếu bạn có thưởng thức món tiết canh lợn mán thì không thể thiếu một ít hạt dổi lên trên bát tiết canh không những để làm món tiết canh thêm thơm ngon đậm đà mà một cách rất tinh tế trong ẩm thực Tây Bắc mà chúng tôi phát hiện là hạt dổi cho vào món tiết canh còn để tránh thực khách bị đau bụng đi ngoài thật thú vị phải không ạ.

Hạt cây dổi có đặc điểm là sau khi đã rang hoặc nướng chín thì thường không để được lâu như hạt tiêu do đó khi nào sử dụng mới đem nướng dùng bao nhiêu thì nướng bấy nhiêu.

Hạt  cây dổi rừng cho mùi thơm ngậy rất đặc trưng nên rất nhiều người vẫn thường nói “khéo bị nghiện hạt dổi”,.

Nhờ có hương vị hạt dổi mà thêm phần hấp dẫn. mà nhiều món ăn Tây Bắc như thịt gác bếp, thịt lợn rừng, thịt nướng, tiết canh…

Hạt dổi cũng là thứ gia vị không thể thiếu để tẩm ướp cùng thịt lợn rừng và các món ăn  nướng như gà nướng, thịt ba chỉ nướng hay món sườn nướng.

Thường thì hạt dổi sau khi được nướng được giã nhỏ rồi trộn với muối chanh và ớt cay thành nước chấm chua chua, cay cay, thơm và ngậy thường dùng để chấm thịt gà nướng luộc, thịt luộc thì quả thực không một thứ nước chấm nào trên đời có thể sánh được hay chỉ đơn giản nhất là chấm xôi trắng với muối rang với hạt dổi thôi thì cũng đã đủ thơm ngon lắm rồi.

Hạt dổi cũng thường được dùng với các món ăn được chế biến với măng chua như thịt gà nấu măng chua cùng  với hạt dổi

Hạt dổi có công dụng gì ngoài việc chế biến món ăn

• Như đã nói ở trên hạt dổi cho vào trong bát tiết canh sẽ tránh cho thực khách bị “tào tháo đuổi” rất hiệu nghiệm
• Không những làm gia vị mà hạt dổi rừng cũng có công dụng dùng hỗ trợ điều trị các bệnh về xương khớp cách dùng là ngâm hạt dổi vào rượu để dùng xoa vào xương khớp mỗi khi trái gió trở trời rất tốt cho người già hay bị đau nhức xương khi thay đổi thời tiết
• Ngoài ra một đặc điểm rất thú vị là hạt dổi được các “cần thủ” dùng pha trộn với các nguyên liệu khác để làm thứ mồi câu cá thượng hạng mà bất cứ cần thủ nào cũng ưa thích.

Hạt dổi cần phải được chế biến là nướng trên bếp than hoa  và giã nát trước khi trộn với các nguyên liệu cân thiết khác.

Công thức để làm mồi câu các cùng với hạt dổi

Các nguyên liệu thường dùng làm mồi câu cá với hạt dổi rừng như sau:

• ốc vặn : sử dụng 1,5kg đem rửa thật sạch rồi để thật ráo nước
• gạo tẻ rang : dùng 1 bát gạo chia làm 2 một nửa bát xay mịn, nửa bát để nguyên
• hạt dổi rừng : sử dụng khoảng 5 hạt dổi
• lạc rang: dùng 1 bát, rang hơi xém nhưng không cháy quá đem xay nhuyễn
• đỗ tương: dùng 1 nắm rang hơi cháy rồi xay nhuyễn
• thêm ít cám gạo trắng lổn nhổn rang qua để tăng thêm thính

các bước làm mồi câu cá từ hạt dổi rừng như sau

Bước 1:Ốc vặn  đập trước khi trộn khoảng 2h ủ kín.

Bước 2: đem nửa bát gạo xay mịn vào rồi đảo kỹ

Bước 3: đem nửa bát gạo để nguyên

Bước 4:  hạt dổi rừng đem nướng chín rồi nghiền mịn cùng lạc cho vào tiếp

Bước 5:  bước cuối cùng là cám gạo trắng cho vào…nhiều thính

Đem trộn đều chia từng phần cho vào các túi để dùng dần .

Dùng càng sớm càng tốt để lâu các nguyên liệu sau khi rang sẽ bay mùi sớm.

Thật thú vị phải không ạ

Cách chế biến hạt dổi

Chế biến hạt dổi nhất định phải nướng lên trên bếp than hoa cách làm đơn giản nhất là cho vào bát sứ hạt dổi và than hoa đã nướng hồng rồi đảm đều cùng nhau đảo đều tay sau 2-3 phút thì đổ ra để nguội rồi đem giã nát trọn với muối trắng tinh ( lưu ý không dùng muối bột canh) sau đó thêm các gia vị khác tùy vào sở thích hoặc khẩu vị mà cho thêm ớt tươi và chanh tươi vắt  vào.

Riêng tiết canh thì rắc lên trên bát với lượng vừa phải.

Nếu bạn chưa kịp chuẩn bị than hoa thì có thể rang lên trên chảo gang đảo đều nhỏ lửa cũng được nhưng sẽ không thơm bằng khi bạn nướng hạt dổi rừng trên bếp than hoa.

Thường chế biến bao nhiêu thì rang bấy nhiêu không rang tất cả vì khi đã rang hạt ra tinh dầu và thường không thể dùng lần sau được

Hạt dổi bảo quản như thế nào

Bảo quản hạt dổi khi chưa dùng gói và bọc kín trong các túi nilong tránh chỗ ẩm thấp và ánh sáng có thể bọc kín để trong tủ lạnh hoặc đóng vào các lọ nhựa để bảo quản và dùng dần khi ăn.